Historie ukryte w skansenach.

Wiele już razy wspominałam, że lubię skanseny i wszędzie gdzie bywamy, a jest taka możliwość, odwiedzamy, chłoniemy ich atmosferę, wyobrażamy sobie ówczesne życie i za każdym razem dziwimy się, jak życie ludzi było wtedy proste i trudne jednocześnie.
Tym razem zabieram Was do skansenu w Starej Lubovnej na Spiszu, u podnóża pięknego zamku, o którym będzie później. Być może ktoś z czytelników zna te strony i chętnie sobie przypomni.

We wrotach wita nas sympatyczna dziewczyna i wręcza ulotkę w języku polskim, dzięki czemu możemy samodzielnie zwiedzać skansen, odczytując niezbędne informacje z tekstu i nie śpiesząc się.
W skansenie jest 16 obiektów dużych oraz kilka mniejszych, takich jak kapliczka, karuzela, domek zabaw, sypańce czyli małe spichlerze oraz szkoła.

Od wejścia już rzuciła nam sie w oczy piękna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św.Michała Archanioła z 1833 roku. W dniach ważnych świąt odprawiane są tu jeszcze nabożeństwa w języku starocerkiewnosłowiańskim.

To, co widzicie na zdjęciu to barokowy ikonostas z 1763 roku. Pod sufitem wisi drewniana konstrukcja, przedstawiana jako przedmiot magiczny, wykonany (według legendy) na podstawie wzoru z marzenia sennego z czasów epidemii cholery.
Jest to tzw. Rydwan Jahwe czyli Tron Boży.

Wielką ciekawostką okazały się zdobione belki stropowe, niektóre nawet z XVII wieku. Stropy w chatach podtrzymywane były przez 3-5 belek, zależnie od wielkości domu. Na belkach w skansenie zachowała się dawna ornamentyka - motywy solarne, roślinne, napisy w językach szaryskim, niemieckim i rusińskim. W kulturze ludowej belkom takim przypisywano znaczenie magiczne, kładziono pod nimi ochrzczone dziecko, ciężko rodzącą kobietę, umierającego, który długo konał. Pod belkami błogosławiono też młodych przed ślubem.

W chatach zgromadzonych w skansenie przywołano różne okresy w życiu człowieka od narodzin do śmierci.
Górne zdjęcie pokazuje izbę położnicy, która leżała na łóżku pod specjalną płachtą, a ozdoby w kolorze czerwonym i poduszeczki z igłami miały chronić matkę i dziecko od złych spojrzeń. Do pierwszej kąpieli dolewano wody święconej, a zawartość balii wylewano pod drzewo. Wiele obrządków związanych z narodzinami miało znaczenie magiczne.
Dolne zdjęcie pokazuje izbę przygotowaną na wesele.
Wesele poprzedzały 3 zapowiedzi czytane w kościele, potem odbywało się zawarcie małżeństwa, zawsze w poniedziałek, bo w niedzielę młodzi żegnali się z rówieśnikami. We wtorek panna młoda przenosiła się z wyprawą do domu świekry.

Te dwa zdjęcia ukazują dom zabaw, gdzie zgromadzono zabawki ówczesnych dzieci, z drewna i szmat, konie na biegunach itp. Dolne zdjęcie przedstawia pomysłową karuzelę, jak napisano - udźwig kosza wynosił 18 kg.

W jednej z chałup nowszego typu umieszczono ekspozycję szkoły ludowej z okresu międzywojennej Republiki Czechosłowackiej, z mieszkaniem nauczyciela umieszczonym obok sal lekcyjnych. Miał blisko do pracy.

Ostatnie fotografie ukazują dwie odmienne sytuacje. Na pierwszej widzimy czuwanie przy zmarłej, tu także elementy wierzeń, które stosowane są i dzisiaj w niektórych rejonach Polski - zasłanianie luster, zatrzymywanie zegara, wkładanie nieboszczykowi monety do dłoni.
Zmarłą kobietę ubierano do trumny w strój z wesela, gdyż miało ją to chronić przed ogniem czyśćcowym.
Dolna fotografia ukazuje efekt pracy ówczesnych druciarzy, reperujących po wsiach naczynia. Na Spiszu istniały całe wsie druciarzy, którzy żyli z naprawiania naczyń i chodzili za zarobkiem do Rumunii, Jugosławii, Węgier oraz na Ruś Podkarpacką.
Mnie zdziwiło poszanowanie dla misternej pracy druciarzy oraz dla przedmiotów w ogóle, które warto było naprawiać, a nie wyrzucać na śmietnik.

To tyle ze skansenu, większa dawka informacji byłaby przesadą. Postaram się swoje doniesienia wakacyjne przeplatać z postami o innym charakterze, w końcu wakacje trwają...