Kobieta skuteczna

 

Dziś o przedstawicielce znanego polskiego rodu i o wystawie na temat jej działalności.  Wystawę obejrzeliśmy w kórnickim zamku, a okazją do jej zorganizowania są obchody  roku poświęconego  kobiecie nietuzinkowej - Jadwidze Zamoyskiej.

Kobieta  skuteczna, bo odważna i zdecydowana, nie trwoniła czasu na błahostki i toalety, założyła fundację Zakłady Kórnickie oraz szkołę dla młodych kobiet, wychowana w atmosferze Biblioteki Kórnickiej i wśród patriotów z rodzin Działyńskich, Zamoyskich i Czartoryskich. 

Odznaczona Orderem Odrodzenia Polski Polonia Restituta.

Była córką Tytusa Działyńskiego  i Gryzeldy z Zamoyskich.

Rodzina, po udziale Tytusa w Powstaniu Listopadowym musiała uciekać do Galicji , dopiero w 1840 roku pozwolono im wrócić do Wielkopolski.

Ważną postacią dla Jadwigi była jej angielska guwernantka Anne Birt, która zajmowała się nią od 6 roku życia, a w dorosłym życiu Jadwigi została jej powiernicą i przyjaciółką.

"Panna Birt nauczyła mnie myśleć, chcieć i kochać"

Jadwiga długo nie mogła zdecydować się na posiadanie potomstwa, gdyż poczucie odpowiedzialności nie pozwalało jej na pochopne podjęcie decyzji o macierzyństwie, a chciała zdziałać wiele dla kraju i innych ludzi. Ostatecznie została matką czworga dzieci.

Życie i działalność Jadwigi Zamoyskiej trudno streścić w jednym wpisie blogowym, ale może przybliżą Wam jej postać ciekawostki, które poznałam na wystawie. 

Rodzina Zamoyskich, jak wiele rodów w Europie  uległa modzie na picie kawy. Jadwiga lubiła kawę mocną i czarną, przyrządzaną wedle tureckiego przepisu w specjalnie sprowadzonych naczyniach, co podpatrzyła w czasie podróży do Stambułu. Do kawy zawsze podawano słynne ciasteczka panny Birt.

Anegdota:

Zamoyscy, jako przedstawiciele polskiej arystokracji podróżowali po Europie. W trakcie pobytu w Wielkiej Brytanii, goszcząc u księcia Agryll, Jadwigę poczęstowano śledziami, za którymi nie przepadała. Gospodarze przeprosili za podanie gorszej ryby, z braku ryb szlachetniejszych. Jadwiga, nie chcąc zrobić przykrości gospodyni zapewniła, że to jej ulubione ryby. To ją zgubiło, bo za każdym razem, gdy przebywała u księstwa Agryll, zawsze dostawała śledzie, gdy inni jedli ryby bardziej cenione na stołach. 

Jadwiga słynęła z ponadczasowego i minimalistycznego stylu ubierania się, lubiła tkaniny i dodatki w dobrym gatunku, nie przesadzała z ozdobami, słabość miała do butów i rękawiczek. Po śmierci męża zakupiła 13 czarnych sukien, by zawsze wyglądać "porządnie". 

Uznano ja za prekursorkę mody modułowej, bo w kwadrans potrafiła przebrać się ze stroju do jazdy konnej, w strój wieczorowy.

Z podróży przywoziła liczne pamiątki, być może już z myślą o udostępnianiu zbiorów kórnickich : zdobne fajki, naszyjniki, kałamarze, fotografie orientalnych widoków, unikatowe wydania Koranu.

W 1882 roku z inicjatyw Jadwigi Zamoyskiej powstała Szkoła Domowej Pracy Kobiet, jednak nie była to placówka kształcąca gospodynie domowe. Marzeniem założycielki i jej córki Marii była szkoła, gdzie bezpłatnie kształciłyby się dziewczęta wszystkich stanów. Uczono tam ortografii, rachunków, przyrody, historii Polski, śpiewu. Szkoła dawała także podstawy przedsiębiorczości - uczennice prowadziły własną cukiernię i sklep mydlarski.

Po takich korytarzach zapewne przechadzała się Jadwiga, obmyślając swoje plany w służbie dla kraju .

A nie było łatwo! nawet prowadzenie szkoły dla dziewcząt wadziło zaborcom. 

Z powodu polityki władz pruskich placówkę przeniesiono z Kórnika do Lubawki, z kolei do Kalwarii Zebrzydowskiej, do Zakopanego i wreszcie do Kuźnic. 

Szkoła Jadwigi Zamoyskiej przetrwała 70 lat, zlikwidowana w 1952 roku przez władze PRL.

(grafika - wikimedia, domena publiczna)

Władysław Zamoyski, syn Jadwigi właśnie z matką konsultował zakup Zakopanego, które wystawiono na aukcji. Prosił ją o radę, gdyż musiałby zaręczyć majątkiem kórnickim, ukochaną rodową siedzibą. Jadwiga całkowicie oddała decyzje jego gestii. 

Władysław kupił Zakopane 9 maja 1889 roku, dzięki czemu uratował te strony od zagłady ekologicznej i doprowadził do stworzenia enklawy kultury polskiej pod zaborami.

Dzięki zabiegom rodziny Zamoyskich, międzynarodowy trybunał uznał roszczenia Polski do własności Morskiego Oka.

Niedaleko pada jabłko od jabłoni - Jadwiga wychowała swoje dzieci w duchu patriotyzmu i posługi dla bliźnich, a jej zasługi docenił polski parlament, ogłaszając rok 2023 rokiem Jadwigi Zamoyskiej, w 100 rocznicę śmierci arystokratki.